Die Groot Paleis van Konstantinopel (Grieks: Μέγα Παλάτιον; Turks: Büyük Saray) was die groot Bisantynse keiserlike paleiskompleks aan die suidoostelike kant van die skiereiland wat nou bekend is as Ou Istanboel. Dit was van 330 tot 1081 die hoofwoning van die Bisantynse en Oos-Romeinse keisers en langer as 800 jaar die sentrum van keiserlike administrasie.
Dit was in Latyn ook bekend as die "Heilige Paleis" (Sacrum Palatium).
Toe Konstantyn die Grote sy Romeinse hoofstad in 330 na Konstantinopel skuif, het hy vir hom ’n paleis laat ontwerp tussen die Hippodroom en die Aya Sophia. Dit is deur die eeue verskeie kere verander en uitgebrei, veral onder die keisers Justinianus I en Theophilus.
Tot die vroeë 13de eeu was die paleis die hoof- administratiewe en seremoniële sentrum van die stad, hoewel die paleis van Blachernae sedert die vroeë 11de eeu verkies is as keiserlike woning. Tydens die verwoesting van Konstantinopel tydens die Vierde Kruistog is die paleis geplunder. Hoewel die daaropvolgende Latynse keisers steeds die paleis gebruik het, het hulle nie geld gehad om te behoorlik in stand te hou nie.
Toe die Bisantynse keiser Michael VIII Paleologus die stad in 1261 terugverower, was die Groot Paleis in ’n haglike toestand. Die keisers het daarna eerder uit Blachernae regeer. Toe die Ottomaanse sultan Mehmet II die stad in 1453 verower, was die paleis leeg en vervalle. ’n Groot deel van die gebou is gesloop tydens die heropbouing van Konstantinopel in die Ottomaanse tyd. In die vroeë 20ste eeu het ’n brand egter ’n deel van die paleis ontbloot. Tronkselle, groot kamers en moontlik graftombes is gevind. Uitgrawings gaan steeds op die terrein in die huidige Istanboel voort, maar die werk word belemmer deur die feit dat die Blou Moskee en sy aangrensende geboue bo-op ’n deel van die ou paleisterrein gebou is.
Kenners glo die Groot Paleis was ’n reeks paviljoene, soortgelyk aan die Ottomaanse Topkapı-paleis wat daarna gebou is. Die terrein was meer as 19 000 m2 groot.
Die hoofingang was die Chalke-poort ("Bronspoort") by die Augustaion (’n belangrike seremoniële plein). Die Augustaion was suid van die Aya Sophia geleë en dit is waar die stad se hoofstraat, die Mese ("Middelstraat"), begin het. Oos daarvan was die senaatshuis van Magnaura, waar die Universiteit van Konstantinopel later gestaan het, en wes daarvan die Milion (die "mylmerker", van waar alle afstande gemeet is) en die ou Baddens van Zeuxippus.
Reg agter die Chalke-poort was die kasernes van die paleiswag, die Scholae Palatinae. Daaragter was die ontvangsaal, gevolg deur die Daphne-paleis, die keisers se hooftuiste. Van daar het ’n gang reguit na die keiserslosie in die Hippodroom gelei. Die hooftroonkamer was die Chrysotriklinos, wat deur Justinius II laat bou en later deur Basilius I vergroot en gerestoureer is, met die paleiskapel daarnaby. Noord daarvan was die Triconchos-paleis, wat deur keiser Theophilus laat bou is.
Oos van die Triconchos was die ryklik versierde Nea Ekklesia ("Nuwe Kerk") met sy vyf vergulde koepels wat deur Basilius I laat bou is. Die kerk het tot met die Ottomaanse verowering bly staan. Dit is as ’n bergplek vir buskruit gebruik en het ontplof toe dit in 1490 deur weerlig getref is. Tussen die kerk en die seemure was ’n poloveld.
Verder suid het die Bucoleon-paleis teen die see gelê. Dit is deur Theophilos laat bou en het dele van die seemure ingesluit. ’n Poort het toegang verleen tot die keiserlike hawe van Bucoleon.
Koördinate:
