thumb|right|250px|Die ligging van die RilakloosterDie Rilaklooster (Bulgaars: Рилски манастир, Rilski manastir) is die grootste en bekendste Ortodokse klooster in Bulgarye, wat ook as 'n nasionale heiligdom beskou word. Die klooster lê 1 147 meter bo seevlak in die noord-westelike Rilaberge, 117 kilometer suid van die hoofstad Sofia, in die Rilariviervallei.
Volgens oorlewering is die klooster in die 10de eeu deur die monnik Ivan Rilski as 'n kluis gestig. Die klooster was tydens die 13de en 14de eeu 'n belangrike kulturele sentrum van Bulgarye en het in die 19de eeu in die middelpunt van Bulgarye se nasionale hernuwingsbeweging gestaan. Die Chreljo-toring uit die 14de eeu is die oudste gebou van die klooster, wat in die jare 1834 tot 1837 ná 'n brand heropgebou is. Die kompleks is in 1983 deur die UNESCO tot wêrelderfenisgebied verklaar en is vandag een van die belangrikste besienswaardighede in Bulgarye.
Die klooster is deur die monnik Ivan Rilski (die heilige Jan van Rila) in die 10de eeu as 'n beskeie kluis in die afgeleë Rilabergreeks gestig. In die 13de en 14de eeu het die klooster tot 'n godsdienstige en kulturele sentrum in Bulgarye ontwikkel. In 1378 het Tsaar Ivan Sjisjman die klooster van besondere voorregte voorsien, en 'n groot aantal skrywers, kunstenaars en boumeesters het manuskripte, godsdienstige en wêreldlike geboue, muurskilderye, houtsnywerk, liturgiese bekers en ikone aan die klooster geskenk.
Met die Ottomaanse verowering van Bulgarye in die 14de en 15de eeu het die klooster sy invloed en gesag ingeboet. Teen die middel van die 15de eeu is die Rilaklooster geplunder en aan die brand gesteek.
Die klooster is ten die einde van die 15de eeu heropgebou, en die relieke van Ivan Rilski is vanuit die destydse Bulgaarse hoofstad Weliko Tarnovo na Rila teruggebring. Die sultan in Konstantinopel het 'n vrygeleide vir die klooster toegestaan. Nogtans het van die Turkse besetters die klooster verskeie kere aangeval. In 1466 het die Rilaklooster 'n samewerkingsooreenkoms met die Klooster van die Heilige Panthaleimin op die Griekse berg Athos gesluit.
Terselfdertyd is daar nouer bande met die Russies-Ortodokse Kerk gesluit, en in 1558 het baie monnike na Rusland geëmigreer. Tydens die 16de en 17de eeu is ook die klooster se bande met die buurlande Serwië, Roemenië en Griekeland versterk.
Die tydperk van die nasionale hergeboorte van Bulgarye het in die 18de en 19de eeu 'n nuwe bloeitydperk vir die klooster ingelui. Danksy die skenkings van die Bulgaarse bevolking is die kloosterkompleks herstel en het as 'n ontmoetingsplek vir duisende pelgrims, donateurs, boumeesters en kunstenaars gedien.
Die huidige kloosterkompleks dateer grotendeels uit die 19de eeu. Die eerste woongeboue is in 1816 opgerig, teryl die hoofkloosterkerk Sveta Bogorodiza met sy vyf koepels en twee sydelingse kapelle deur Pavel Ivanovitsj in die jare 1834 tot 1837 gebou is. Die binneruimte is met fresko's van godsdienstige tonele en 'n reusagtige ikonostase versier. Die skilderye is deur die belangrikste destydse kunstenaars in Bulgarye uitgevoer, waaronder Zahari Zograf.
Van die voormalige Chreljo-kerk het net 'n verdedigingstoring uit die jaar 1334 bewaar gebly. 'n Klein kloktoring is in die jaar 1844 bygevoeg.
Die kloostermuseum beskik oor 'n groot aantal manuskripte, ikone en houtsnywerk, waaronder die Kruis van Raffail. Die houtkruis, wat 81 by 43 sentimeter groot is, vertoon 104 godsdienstige tonele en 650 klein figuurtjies.
Die kloosterkompleks beslaan 'n oppervlak van 8 800 vierkante meter. Dit het die vorm van 'n reghoek, met die binnehof van 3 200 vierkante meter as sy sentrum. Hier lê die Chreljo-toring en die hoofkerk.
Die hoofkerk van die Rilaklooster is in die tydperk tussen 1834 en 1837 deur die argitek Petar Ivanovitsj opgerig. Die kerk spog met vyf koepels, drie altare en twee kapelle, wat sydelings bygevoeg is. Die vergulde ikonostase, 'n reusagtige muur met skilderye, is een van die kosbaarste kunswerke in die klooster. Dit staan onder meer bekend vir sy houtsnywerk, wat deur vier ambagsmanne oor 'n tydperk van vyf jare uitgevoer is. Die fresko's, wat in 1846 voltooi is, is deur kunstenaars soos Bansko, Samokov, Razlog en die gebroeders Zahari en Dimitar Zograf geskep. Die kerk se ikone dateer uit die tydperk tussen die 14de en 19de eeu.
Die woongebou met altesame vyf verdiepings beskik oor 300 kamers, vier kapelle, die ab se kamer, 'n kombuis met besonder groot kookpotte en skottels, 'n biblioteek met 250 manuskripte en 9 000 historiese drukwerke en 'n donateurskamer. Die gebou se buitekant lyk meer soos 'n vesting as 'n klooster.
Die Kruis van Raffail is een van die bekendste kunswerke in die kloostermuseum. Dit is uit een enkel groot stuk hout gesny. 'n Monnik met die naam Raffail het 'n vergrootglas gebruik om 104 godsdienstige tonele en 650 klein figuurtjies in die hout te sny. Hierdie werk het hom twaalf jaar geneem voordat dit in 1802 voltooi is. Raffail het toe sy sig verloor.
